Van Bandung naar BRICS+

Jarenlang hing een reeks zwart-witfoto's van de Chinese premier Zhou Enlai die verschillende leiders van Nasser tot Nehru ontmoette op de Aziatisch-Afrikaanse top in Bandung, Indonesië in 1955, prominent in de bar van het oude Beijing Hotel nabij het Tiananmen-plein. . De beelden moesten een sfeer van nostalgie oproepen bij het nippen van een Bombay Sapphire-cocktail naar dat hoopvolle tijdperk van grote ambitie en ambitie van de postkoloniale naties die, eindelijk bevrijd van onderdrukking, hun stempel op de wereldorde probeerden te drukken.

De verklaringen van het conclaaf van Bandung, toen een aantal landen als Algerije nog steeds onder koloniaal bestuur stond, klonken door de scherpe retoriek van de zwakken tegen de sterken. Ze benadrukten de kernprincipes van politieke zelfbeschikking, wederzijds respect voor soevereiniteit en gelijkheid als voorwaarde om hun verarmde bevolking te verheffen tot het niveau van het Westen dat lange tijd hun lot had gedomineerd. Op hun hoede voor imperiale interventies of om als pionnen in het grote spel van de nieuwe supermachten te worden gedrukt, was de vermaning van niet-agressie en niet-inmenging in binnenlandse aangelegenheden de conditio sine qua non van de internationale betrekkingen voor deze jonge staten.

Ondanks de nostalgie heeft de Bandung-conferentie niet veel bijgedragen aan het bevorderen van de doelstellingen van de deelnemers, omdat het hen destijds aan economische macht, militaire macht, diplomatieke kennis en collectieve organisatorische capaciteit ontbrak om hun claims waar te maken.

Bijna zeventig jaar later, vooral als gevolg van de lange mars van China naar de top van de wereldeconomie en zijn rol in de frontlinie bij het betwisten van het westerse wereldbeeld, is dat eindelijk dichtbij. Dit bleek ten volle op de BRICS-top die eind vorige maand werd gehouden in Johannesburg, Zuid-Afrika, waar het oorspronkelijke kernlidmaatschap van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika werd uitgebreid met het allegaartje van Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten. , Egypte, Ethiopië, Argentinië en Iran. In de toekomst zullen anderen worden uitgenodigd om zich aan te sluiten.

In de Bandung-tijd was de VS alleen al goed voor bijna 50% van het mondiale bbp. Tegenwoordig zijn de BRICS+-landen samen goed voor 37% van de wereldeconomie (die naar verwachting in 2040 50% zal bereiken), vergeleken met 30% voor het mondiale Westen. En zij vertegenwoordigen 46% van de wereldbevolking en groeien nog steeds, vergeleken met die van de G7-landen, die minder dan 10% bedragen, en afnemen.

Zhou Enlai met Jawaharlal Nehru (AFP via Getty Images)

Bewoon, verdring niet, de op regels gebaseerde orde Als uit het hoofd repeteerde de BRICS-top, soms woordelijk, het jargon van lang geleden uit Bandung. Ondanks de Russische invasie van Oekraïne werd in de verklaring van Johannesburg ‘bezorgdheid geuit over het gebruik van unilaterale dwangmaatregelen, die onverenigbaar zijn met de principes van het Handvest van de VN’. Dat is óf een goed teken, bedoeld om iemand anders in bedwang te houden die in de verleiding komt Poetins agressie na te bootsen, óf het is een slecht teken dat de genoemde principes slechts de lege schijnvertoning zijn van een valse consensus. Geen van de landen op de top heeft de invasie ronduit veroordeeld.

Maar het belangrijkste was dat de BRICS-landen hun voornemen kenbaar maakten om de multilaterale instellingen die na de Tweede Wereldoorlog door de veelal westerse overwinnaars van dat conflict waren opgericht, niet te verdringen, maar ze opnieuw te bewonen op hun eigen voorwaarden. Wat hier in me opkomt is het oude revolutionaire speelboek van het veroveren van de periferie en het omsingelen van de metropool ter voorbereiding op het betreden en bezetten ervan.

Het slotcommuniqué verklaarde zijn “toewijding aan het versterken en verbeteren van mondiaal bestuur door het bevorderen van een flexibeler, effectiever, efficiënter, representatiever, democratischer en verantwoordelijker internationaal en multilateraal systeem” met “een grotere vertegenwoordiging van opkomende markten en ontwikkelingslanden, in internationale organisaties en multilaterale fora. waarin zij een belangrijke rol spelen.”

De verklaring vervolgde met enige specificiteit: “Wij steunen een alomvattende hervorming van de VN, inclusief haar Veiligheidsraad, met als doel deze democratischer, representatiever, effectiever en efficiënter te maken, en om de vertegenwoordiging van de ontwikkelingslanden in de lidmaatschappen van de Raad te vergroten, zodat dat het adequaat kan reageren op de heersende mondiale uitdagingen en de legitieme aspiraties van opkomende en ontwikkelingslanden uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika kan ondersteunen.”

De groep riep verder op tot “het open, transparante, eerlijke, voorspelbare, inclusieve, rechtvaardige, niet-discriminerende en op regels gebaseerde multilaterale handelssysteem met de Wereldhandelsorganisatie (WTO) als kern” en tot “verhogingen van de quota aandelen van opkomende markten en ontwikkelingseconomieën” in het IMF en een grotere rol, “inclusief in leiderschapsposities in de instellingen van Bretton Woods.”

BRICS+-leiders in Johannesburg op 24 augustus. (Per-Anders Petterszoon/Getty Images)

Het cement dat de BRICS+ bindt is niet een of andere intern samenhangende ideologie. De gemeenschappelijke noemer is eerder de wrok en het verzet tegen de aanhoudende dominantie van het mondiale Westen bij het bepalen van de regels van de wereldorde, ondanks de grote aanwezigheid van de opkomende rest. Kortom, dit vooraanstaande platform voor het Mondiale Zuiden wordt door de aanwezigen bij de oprichting ervan gezien als een rechtvaardig tegenwicht voor de G7, die de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan ‘de stuurgroep van de vrije wereld’ noemt.

Het besluit van de Chinese president Xi Jinping om de G20-top in New Delhi niet persoonlijk bij te wonen, suggereert dat deze twee concurrerende blokken de belangrijkste spelers zullen worden, die niet langer enige vorm van verzoening in één gemeenschappelijk mondiaal forum zullen nastreven.

Sommige van de betrokken landen, zoals Zuid-Afrika, Brazilië of Argentinië, zijn ‘multi-gebonden’, met één voet in elk kamp over de huidige scheidslijnen heen, in plaats van ‘niet-gebonden’, zoals de Bandung-groep zichzelf definieerde. Op dit overgangsmoment proberen ze alle gunstige banden met het Westen te behouden, terwijl ze tegelijkertijd China stilzwijgend aanvaarden als de leider van het Mondiale Zuiden.

Er zullen zeker nationalistische spanningen zijn binnen de BRICS+, net zoals die er zijn binnen de G7 over subsidies voor schone technologie en andere kwesties. Maar het is onwaarschijnlijk dat dergelijke spanningen beide uiteen zullen vallen, omdat beide in deze beladen tijden een weerspiegeling zijn van de ander. Het Mondiale Zuiden is niet méér een illusie, zoals sommigen beweren, dan het mondiale Westen. Samen creëren ze deze nieuwe realiteit.

De Top van Johannesburg markeert een historische verschuiving in het machtsevenwicht op het wereldtoneel, waarin de voorheen onteigenden hun collectieve gewicht verzamelen om de instellingen van een ‘op regels gebaseerde orde’ over te nemen die de verborgen bewaarders zo luidruchtig hebben verdedigd. en het in hun voordeel buigen.

Deze uitdaging kan niet langer worden genegeerd zoals dat het geval was in het Bandung-tijdperk. Het slagveld voor de volgende wereldorde zal zich op het terrein van de huidige bevinden.

Nathan Gardels, hoofdredacteur van Noema