Snelle Mondiale Decarbonisatie
Betekenis
Het bereiken van een snelle mondiale decarbonisatie om het klimaat te stabiliseren hangt in belangrijke mate af van het activeren van besmettelijke en zich snel verspreidende processen van sociale en technologische verandering in de komende paar jaar. Op basis van de elicitatie van deskundigen, een workshop van deskundigen en een literatuuroverzicht, dat een alomvattende analyse van dit onderwerp biedt, stellen wij concrete interventies voor om een positieve sociale kanteldynamiek en een snelle mondiale transformatie naar koolstofneutrale samenlevingen teweeg te brengen.
Deze social tipping-interventies omvatten het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen en het stimuleren van gedecentraliseerde energieopwekking, het bouwen van koolstofneutrale steden, het afstoten van activa die verband houden met fossiele brandstoffen, het onthullen van de morele implicaties van fossiele brandstoffen, het versterken van klimaateducatie en -betrokkenheid, en het openbaar maken van informatie over de uitstoot van broeikasgassen.
Abstract
Om de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs veilig te kunnen verwezenlijken is een wereldwijde transformatie naar koolstofneutrale samenlevingen binnen de komende dertig jaar nodig. Versnelde technologische vooruitgang en beleidsimplementaties zijn nodig om emissiereducties te realiseren in een tempo dat voldoende snel is om te voorkomen dat gevaarlijke omslagpunten in het klimaatsysteem van de aarde worden overschreden. Hier bespreken en evalueren we het potentieel van sociale tipping-interventies (SOA’s) die besmettelijke processen van zich snel verspreidende technologieën, gedragingen, sociale normen en structurele reorganisatie kunnen activeren binnen hun functionele domeinen, die we sociale tipping-elementen (STE’s) noemen. STE’s zijn subdomeinen van het planetaire sociaal-economische systeem waar de vereiste ontwrichtende verandering kan plaatsvinden en kan leiden tot een voldoende snelle vermindering van de antropogene uitstoot van broeikasgassen.
De resultaten zijn gebaseerd op online expertelicitatie, een daaropvolgende expertworkshop en een literatuuronderzoek. De soa’s die kunnen leiden tot het omvallen van STE-subsystemen zijn onder meer 1) het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen en het stimuleren van gedecentraliseerde energieopwekking (STE1, energieproductie- en opslagsystemen), 2) het bouwen van koolstofneutrale steden (STE2, menselijke nederzettingen), 3) het afstoten van uit activa die verband houden met fossiele brandstoffen (STE3, financiële markten), 4) het onthullen van de morele implicaties van fossiele brandstoffen (STE4, normen en waardesystemen), 5) het versterken van klimaateducatie en -betrokkenheid (STE5, onderwijssysteem), en 6) het openbaar maken van informatie over de uitstoot van broeikasgassen (STE6, informatiefeedback). Ons onderzoek brengt belangrijke aandachtsgebieden aan het licht voor empirische en modelleringsinspanningen op grotere schaal om de mogelijkheden van het benutten van de sociale kanteldynamiek voor het beperken van de klimaatverandering beter te begrijpen.
Het voorkomen van gevaarlijke klimaatverandering en de verwoestende gevolgen ervan is een beslissende taak voor de mensheid (1, 2). Het is ook een onmisbare voorwaarde voor het bereiken van duurzame ontwikkeling (3, 4). Het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 °C, zoals vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs (5), impliceert wetenschappelijk gezien een volledige netto koolstofvrijmaking van de energie- en transportsystemen, de industriële productie en het landgebruik in de wereld tegen het midden van deze eeuw. In hun ‘routekaart voor snelle decarbonisatie’ hebben Rockström et al. (6) benadrukken dat een snelle toename van het aandeel van koolstofvrije energie binnen het mondiale energiesysteem nodig zou zijn om deze doelstelling te bereiken, waarschijnlijk naast een aanzienlijke versterking van de terrestrische koolstofputten.
In één scenario verdubbelt het koolstofvrije aandeel van het energiesysteem de komende decennia elke vijf tot zeven jaar (6). De koolstofemissies die momenteel nog steeds stijgen met 0 tot 2% per jaar, ondanks decennialange inspanningen in de internationale klimaatonderhandelingen, zouden daarbij moeten omslaan in een snelle daling van uiteindelijk 7% per jaar en meer. Deze emissiereductiecijfers zouden zelfs de cijfers die alleen tijdens perioden van enorme sociaal-economische crisis in de 20e eeuw werden ervaren, zoals de Tweede Wereldoorlog en de ineenstorting van het communisme, ver overtreffen (Fig. 1).
Figuur 1.
Het tempo van de verandering in de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen die nodig is voor de netto decarbonisatie. Sociale kanteldynamiek in de context van de representatieve concentratietrajecten (RCP's) van het Intergouvernementeel Panel over Klimaatverandering (IPCC) en de Overeenkomst van Parijs. Links en Rechts tonen respectievelijk de snelheid waarmee de CO2-uitstoot per jaar verandert tussen 1930 en 2060, en de stijging van de mondiale gemiddelde temperatuur tegen 2100 ten opzichte van de pre-industriële periode, onder de vier RCP’s. De transitie naar een nieuwe netto koolstofarme staat vereist een verschuiving van een stapsgewijze stijging van de uitstoot van 0 tot 2% per jaar naar een niet-lineaire daling met een snelheid van 7% per jaar en meer (6). De figuur is gemaakt met behulp van de RCP-emissieprojecties (153) en de temperatuurprojecties van het Coupled Model Intercomparison Project 5 (CMIP5) (154). Hier is de historisch beslissende vraag of en hoe zulke hoge inzetsnelheden collectief kunnen worden bereikt. De huidige inzet van koolstofarme energiebronnen is verenigbaar met de vereiste verschuiving. b
Wanneer ze worden opgeschaald, wordt verwacht dat ze op aanzienlijke weerstand zullen stuiten vanwege de rigiditeiten die inherent zijn aan de politieke en economische besluitvorming (7, 8), evenals door nieuwe technologische eisen (9, 10). Hoewel een toenemend aantal landen al koolstofbeprijzing heeft ingevoerd of zich daartoe heeft verbonden, omvatten de initiatieven die onder de koolstofbeprijzing vallen slechts 15% van de mondiale uitstoot van broeikasgassen in 2017 (11) en hebben ze tot nu toe slechts geleid tot marginale emissiereducties (12). Het wordt steeds meer erkend dat de technologische vooruitgang en de koolstofbeprijzing op basis van het normale beleid waarschijnlijk niet zullen leiden tot een snelle en diepgaande vermindering van de uitstoot van broeikasgassen (13).
Tegelijkertijd is er bewijs uit verschillende wetenschappelijke velden dat aantoont dat onder bepaalde kritieke omstandigheden snelle veranderingen kunnen worden waargenomen in natuurlijke (14–16), sociaal-economische (17–20) en sociaal-ecologische systemen (SES’s) (21, 22). Er wordt steeds meer aandacht besteed aan het concept van kanteldynamiek als een niet-lineair mechanisme achter dergelijke ontwrichtende systeemveranderingen. Gebaseerd op een overzicht van sociaal-ecologisch omslagpuntenonderzoek, hebben Milkoreit et al. (23) een gemeenschappelijke definitie van sociale omslagpunten (STP’s) voorstellen als punten “binnen een SES waarop een kleine kwantitatieve verandering onvermijdelijk een niet-lineaire verandering in de sociale component van de SES teweegbrengt, aangedreven door zichzelf versterkende mechanismen voor positieve feedback , die onvermijdelijk en vaak onomkeerbaar leiden tot een kwalitatief andere toestand van het sociale systeem.”
Er zijn historische voorbeelden van dynamische sociale verspreidingseffecten die leiden tot een grote zelfversterking van kleine interventies: de geschriften van één man, Maarten Luther, die via nieuw beschikbare druktechnologie werden geïnjecteerd in een publiek dat klaar was voor dergelijke verandering, brachten bijvoorbeeld het wereldwijde establishment op gang. van protestantse kerken (24). Een voorbeeld op het gebied van klimaatbeleid is de introductie van tarieven, subsidies en mandaten om de groei van de productie van hernieuwbare energie te stimuleren. Dit heeft geleid tot een substantiële systeemreactie in de vorm van een elkaar versterkende marktgroei en een exponentiële verbetering van de technologiekosten (25, 26).
In dit artikel onderzoeken we een aantal potentiële ‘social tipping elements’ (STE’s) voor het koolstofvrij maken (27, 28) die specifieke subdomeinen van het planetaire sociaal-economische systeem vertegenwoordigen. Het kantelen van deze subsystemen zou kunnen worden veroorzaakt door ‘sociale kantelinterventies’ (STI’s) die zouden kunnen bijdragen aan een snelle transitie van het mondiale systeem naar een toestand van netto nul antropogene broeikasgasemissies. De in dit onderzoek gerapporteerde resultaten zijn gebaseerd op een online expertenquête, een expertworkshop en een uitgebreid literatuuronderzoek (SI-bijlage).
Onze resultaten vormen een aanvulling op de bestaande gedeelde sociaal-economische trajecten (SSP’s) die naast de representatieve concentratietrajecten (RCP’s) worden gebruikt om de feedback tussen klimaatverandering en sociaal-economische factoren, zoals de groei van de wereldbevolking, economische ontwikkeling en technologische vooruitgang, te analyseren (29). Onze resultaten kunnen nuttig zijn bij het verkennen van mogelijke transformatieve trajecten die leiden tot scenario's waarin in 2050 een netto nuluitstoot wordt bereikt (30).