Mondiale Desintegratie

Als het voelt alsof de wereld uiteenvalt... dan is dat omdat het zo is. Ik weet het, ik weet het, ik heb die zin inmiddels gepatenteerd. Vandaag gaan we het echter wat gedetailleerder bespreken. Het is inmiddels een macrotrend waar iedereen aan zou moeten denken. Laat ik het formeler zeggen: we kunnen dit ‘mondiale desintegratie’ noemen.

Macrotrends: mondiale desintegratie. Het ontrafelen van moderne, naoorlogse instituties die onze wereld bij elkaar houden.

Die definitie klinkt misschien dramatisch, maar de waarheid is dat u al gealarmeerd bent door één aspect van deze macrotrend. Ik weet zeker dat je hebt gehoord dat Trump... Rusland aanmoedigde... om NAVO-leden aan te vallen. Wauw. Dat was een zin die over de hele wereld weergalmde en schrik veroorzaakte in de harten van de staatshoofden, om nog maar te zwijgen van de gemiddelde bevolking, waar dan ook.

Bedenk eens hoe dramatisch, verwrongen en gevaarlijk dat werkelijk is: Trump moedigde Rusland aan om NAVO-leden aan te vallen. Voor het lege hoofd van Trump is alles natuurlijk een shakedown, en hij lijkt te denken dat de NAVO Amerika betaalt (wat niet het geval is). Hoe diep destabiliserend is het voor een kandidaat voor het Amerikaanse presidentschap en een voormalige president om dat te zeggen? Meer dan je zou denken.

Instituties zijn garanties. Zonder garantie kan niet worden gezegd dat een instelling werkt. Wat Trump deed is twijfel zaaien, waardoor de garantie wegvalt, en dat heeft al veel van het harde werk gedaan van...

Het ondermijnen van de mondiale orde. “Wereldwijde orde.” Het is een vreemde, misschien ietwat griezelige term, waar we nog op terugkomen. Maar eerst nog een voorbeeld van het uiteenvallen van mondiale instellingen – het bovenstaande kan natuurlijk niet opvallender of letterlijker zijn: een Amerikaanse president die de belangrijkste veiligheidsinstelling ter wereld wil ontmantelen, een van de pijlers van de post-crisis. oorlogswereld. Waar zien we nog meer mondiale instituties uiteenvallen?

Denk eens aan de situatie in Gaza. Niet per se uw persoonlijke overtuigingen, maar gewoon de situatie zoals die is. De VN is relatief tandeloos, zoals vaak het geval is – ondertussen kost de schijnbaar onvoorwaardelijke steun van Biden hem massaal de steun van progressieven, terwijl kinderen en onschuldigen omkomen. Naties uit het ‘mondiale zuiden’, wat een mooiere manier is om ‘de arme en niet de blanke wereld’ te zeggen, hebben een zaak voor het Internationaal Gerechtshof aangespannen, wat ondanks het vonnis geen enkel effect heeft.

Wat je ook van de VN denkt, de waarheid is dat het een instelling is die onze wereld op veel manieren bij elkaar houdt. Het is gemakkelijk om het te bekritiseren en zelfs te demoniseren, zoals de opkomende golf van fanatisme die de wereld overspoelt, doet, maar de Mondiale Doelen waren verbazingwekkend, opmerkelijke prestaties die ongeëvenaard zijn in de omvang van de menselijke geschiedenis. Ze hebben echt de menselijke vooruitgang bevorderd, geholpen de armoede uit te bannen, miljarden toegang gegeven tot voedsel, water, sanitaire voorzieningen, onderwijs, macht, een tijdperk van democratie, enzovoort. Dat moet en moet worden erkend als een reeks triomfen die weerklinken in het pantheon van menselijke beschavingen.

En toch is de VN natuurlijk vijand nummer één voor de vele opkomende autoritaire bewegingen in de wereld, een belangrijk doelwit van de nieuwe golf van nationalisme en het uitbreken van het fascisme in alle uithoeken van de wereld. Het wordt gedemoniseerd als doelwit van complottheorieën, die door de reguliere media op dwaze wijze worden gelegitimeerd door de kwestie “beide kanten” te noemen, en mensen nooit echt leren wat ambities zoals de Global Goals daadwerkelijk hebben bereikt. Dat is geen verdediging of verontschuldiging; ik probeer je alleen een paar feiten over de werkelijkheid te leren.

Zodat we deze macrotrend serieus en zorgvuldig kunnen begrijpen. Als ik spreek over ‘mondiale desintegratie’ en bedoel dat de instellingen die de wereld bij elkaar houden uiteenvallen, is dat niet metaforisch of een voorspelling: het is letterlijk en gebeurt voor onze ogen. De NAVO en de VN zijn slechts twee voorbeelden, maar er zijn er nog veel meer, en in de bovenstaande voorbeelden moet je niet alleen maar aan “hen” denken, maar aan het bredere idee: instellingen voor mondiale vrede en democratie zijn nu ontrafelen, de weinige waarmee we moesten beginnen.

Hier is nog een voorbeeld. De wereldhandel is de afgelopen jaren afgenomen. Hoe erg is dat? Ik zit zelfs slecht? Dat is een ommekeer die komt na eeuwen van stijgingen. De handel heeft om vele redenen een hoogtepunt bereikt, waarvan de belangrijkste is dat dit handelsmodel heeft gefaald. China en India zijn de producenten van de wereld, terwijl het rijke Westen overconsumeert – dat model is niet langer houdbaar. Niet alleen in planetaire termen, maar zelfs in eenvoudige financiële termen: elke speler in dit model, van Amerika tot India, van China tot Europa en daarbuiten, wordt geconfronteerd met diepgaande sociale onrust en langdurige economische problemen.

Maar hoewel er goede redenen zijn voor de achteruitgang van de wereldhandel, is het een onheilspellend teken

Het gaat goed. De daling van de handel voorspelt dat naties van goede buren, zo niet bondgenoten, dan toch op zijn minst op vriendschappelijke voet, overgaan in een race op het hellende vlak van nationalisme, rivaliteit en vijandigheid, en uiteindelijk in vijandschap. Handel verbindt beschavingen – dat is altijd zo geweest, van oude beschavingen, zoals Egypte dat graan aan Rome leverde, tot moderne beschavingen. En als we de handel zien afnemen, voorspelt dit botsingen en conflicten, en dat is precies wat we over de hele wereld zien toenemen.

Dat alles brengt mij bij de reden waarom we mondiale instellingen zouden moeten willen. Als je zoiets tegen een bepaald soort persoon zegt, wekt tegenwoordig minachting op: het maakt je tot een ‘globalist’ of wat de belediging du jour ook mag zijn, om te zeggen dat je geen goede, gehoorzame, kleine nationalist bent. Maar dit is niet hetzelfde – het willen van mondiale instellingen voor bijvoorbeeld vrede, welvaart en democratie betekent nauwelijks het willen van een mondiale samenzwering van autoritaire controle door de Illuminati of wat dan ook, hoe de idiote theorie ook luidt.

Waarom zouden we zulke instellingen willen? Laten we teruggaan naar Joe Stiglitz’s baanbrekende lijst van mondiale publieke goederen.

"In Stiglitz (1995) identificeer ik vijf van dergelijke mondiale publieke goederen: internationale economische stabiliteit, internationale veiligheid (politieke stabiliteit), mondiale omgeving, internationale humanitaire hulp en kennis."

Net zoals nationale instellingen nationale publieke goederen leveren – denk bijvoorbeeld aan een universeel gezondheidszorg- of pensioensysteem – kunnen alleen mondiale instellingen mondiale publieke goederen leveren. De lijst van Stiglitz heeft de wereld op zijn kop gezet; het heeft de manier veranderd waarop we denken over wat een wereld is. Waar het voor is, waarom er in zekere zin een beschaving bestaat. Het was een baanbrekend, mooi idee, gebaseerd op generaties denkers vóór hem, van Amartya Sen tot Mahbub ul Haq.

Bedenk wat er op die lijst staat. Internationale economische stabiliteit. Wie voorziet daarin? Het IMF en de Wereldbank doen dat vooral, of zouden dat ook moeten doen, en toch staan zelfs zij onder zware, zo niet aanvallen, dan onder druk. Zelfs zij kunnen niet een paar honderd miljard bijeenbrengen om de noodzakelijke investeringen te doen om de klimaatverandering op mondiale schaal te bestrijden – wat een van de volgende publieke goederen op de lijst van Stiglitz is. Bedenk eens hoe de politieke stabiliteit en de internationale veiligheid nu ernstig worden bedreigd, nu figuren als Trump letterlijk de fundamenten van de naoorlogse wereld verscheuren.

Dan is er de kennis zelf. Denk daar eens over na: denk eens na over hoe extreem-rechts de wetenschap zelf feitelijk heeft gecontroversieerd, gedevalueerd, en dingen zo simpel als de moderne geneeskunde heeft veranderd in razende kwesties die op de een of andere manier ‘twijfel’ zijn. Acteurs die te kwader trouw zijn, van demagogen tot propagandisten, hebben de kennis zelf ondermijnd, hetzij door grote leugens, complottheorieën, idiote waanzin, of gewoon door puur vitriool gericht op iedereen die de waarheid spreekt, van journalisten tot wetenschappers. Maar een beschaving kan nauwelijks vooruitgang boeken zonder kennis – en daarom gaat onze beschaving achteruit, nu de instellingen van wetenschap, literatuur, kunst en journalistiek onder zware, langdurige en aanhoudende aanvallen komen te staan, tot aan de democratie zelf toe, misschien wel de ultieme vorm van kennis, in de ogen van de diepe geschiedenis.

Dit alles is waarom en hoe onze wereld zich ontrafelt. Een beschaving kan alleen maar streven naar hogere, grotere en volledigere niveaus van mondiale publieke goederen. Als en wanneer het er niet in slaagt deze te verschaffen, te ontwikkelen, te voeden, te zaaien en te cultiveren – wat ontstaat er dan als ze afwezig zijn? De afwezigheid van kennis is onwetendheid, angst, leugens. Het ontbreken van vrede betekent geweld, haat en conflict. De afwezigheid van een leefbare omgeving is, zoals we op de harde manier ondervinden, een tijdperk van surrealistische planetaire catastrofes, van megabranden tot dodelijke hitte, tot droogte, hongersnood en tekorten.

Onze wereld voelt alsof hij zich ontrafelt, omdat dat zo is. De mondiale desintegratie is een van de grote macrotrends van onze tijd. Dat is triest en dwaas, zal de geschiedenis leren. Onze voornaamste taak als beschaving is niet alleen maar uit elkaar te trekken, en te kibbelen over de overblijfselen van mislukte paradigma’s, en steeds bitterder te vechten over wat er nog over is – terwijl de wereld in brand staat. Het is investeren, zaaien, koesteren, cultiveren, groeien. Formeel kunnen we dat een ‘overschot’ noemen. Waarvan echter? Uiteindelijk deze geweldige en mooie dingen: Vrede, Democratie, Welvaart, Kennis, Dankbaarhed, Betekenis, Waarheid, Vervulling, Mogelijkheid.

Het zijn deze die we in dit sombere tijdperk echt verliezen. En totdat we ons herinneren wat we zijn vergeten, en dat is al het bovenstaande, zullen de dingen doorgaan zoals ze zijn geweest. Ontrafelen.

Ik wil jullie achterlaten met een laatste en mooie gedachte.

Thomas Jefferson, de derde president van de Verenigde Staten, beschreef kennis als volgt: “hij die een idee van mij ontvangt, krijgt zelf instructies zonder het mijne te verminderen; zoals hij die zijn kaars aansteekt bij de mijne, licht ontvangt zonder mij te verduisteren”. Daarmee anticipeerde Jefferson op het moderne concept van een publiek goed.

Deze gedachte, die de bron, de basis, het idee is van alle vooruitgang zelf, heeft in werkelijkheid de geschiedenis veranderd. Er is een manier van bestaan waarin we niet rivaliseren als gehate vijanden, strijdende stammen, moordpartijen om hulpbronnen, in naam van de macht – maar waarin we elkaar vervullen zoals we vervuld zijn, waarin we de hogere, eeuwige doeleinden van waarheid, schoonheid en goedheid dienen. Maar herinneren we ons vandaag nog de kracht en urgentie van dit idee?

Vrij naar Umair Haque